Արտասահմանյան գրողներ. Ռոբերտ Բըրնս

Շոտլանդիայի ժողովրդական բանաստեղծ Ռոբերտ Բըրնսը դեռևս կենդանության օրոք նվաճել էր շոտլանդացիների սերն ու համակրանքը. նրա ծննդյան օրը Շոտլանդիայում նշվում է որպես համաժողովրդական տոն:
Ռոբերտ Բըրնսը գիտելիքներ ձեռք է բերել ինքնակրթությամբ: Գրել է 15 տարեկանից: Նրան շատ են ոգևորել շոտլանդական ժողովրդական երգերը: Բըրնսը «Երկու հովիվ» և «Սուտ ճգնավոր Վիլլի աղոթքը» ձեռագիր տարածված երգիծական պոեմների շնորհիվ վաստակել է ազատախոհ բանաստեղծի համբավ: Նա ավելի մեծ ժողովրդականության է հասել «Բանաստեղծություններ՝ գրված առավելապես շոտլանդական բարբառով» (1786 թ.) անդրանիկ ժողովածուով:

Առաջին գրքի հաջողությունից հետո տեղափոխվել է Էդինբուրգ, հետագայում՝ Դամֆրիս կոմսություն, և ձեռնամուխ եղել շոտլանդական ժողովրդական երաժշտական-երգային ստեղծագործությունների հավաքմանն ու հրատարակմանը: Բըրնսը, օգտվելով ժողովրդական բանահյուսության և շոտլանդական հին գրականության ավանդույթներից, ստեղծել է ժամանակի ոգուն հարազատ ու ինքնատիպ պոեզիա, որին հատուկ են արտահայտչամիջոցների պարզությունը, անկեղծ հուզականությունը, ներքին դրամատիզմը և հումորը: 1791 թ-ին հրատարակել է «Շոտլանդական երաժըշտական թանգարան» և «Շոտլանդական երաժշտական ընտիր երկեր» ժողովածուները:
Ուրախության և խնջույքի երգերում Բըրնսը գովերգել է շոտլանդական բանահյուսության սիրելի հերոսին՝ Ջոնին: Այդ ժամանակաշրջանում է ստեղծել նաև բազմաթիվ բանաստեղծություններ, որոնք շոտլանդական գրականության գլուխգործներից են («Բրյուսը՝ շոտլանդացիներին», «Սերը՝ ինչպես վարդ, կարմիր վարդ», «Ազնիվ աղքատություն» և այլն):
Բըրնսը խանդավառությամբ է արձագանքել XVIII դարի վերջի Ֆրանսիական մեծ հեղափոխությանը, Անգլիայում և Շոտլանդիայում հեղափոխական շարժումների վերելքին («Ազատության ծառը»), ժողովրդին կոչ է արել պայքարել հանուն ազատության: Բանաստեղծը բարձր է գնահատել մարդկային արժանապատվությունը, պարզ ու մաքուր փոխհարաբերությունները, փառաբանել աշխատանքը, սերը, բարեկամությունը: Նա ստեղծագործել է հասարակ գյուղացուն հասկանալի լեզվով: Երջանկության և աղքատության թեման արտացոլված է Բըրնսի բազմաթիվ բանաստեղծություններում («Ուրախ աղքատները», «Երկու շուն», «Ֆինդլեյ» և այլն): Նրա բանաստեղծությունների մեծ մասը վերածվել է երգի և մինչ օրս երգվում է Շոտլանդիայում:
Բըրնսի ստեղծագործությունները թարգմանվել են բազմաթիվ լեզուներով, այդ թվում` հայերեն:

կենսագրությունը  www.encyclopedia.am-ի



ԲԱՆԱՍՏԵՂԾՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐ

«Ոտաբոբիկ Աղջիկը»

Ոտաբոբիկ այն աղջկան
Ես երբևէ չեմ մոռանա:
Տանջվում էին ոտքերն այնքան,
Երբ փողոցով անցնում էր նա:

Այդ ոտքերին՝ հարգ ու կարգով
Ատլաս ու խաս էր լոկ վայել,
Նա սլանար պիտի կառքով,
Եվ ոչ ոտքով այդպես քայլեր:

Կրծքին էին անվերջ հոսում
Խոպոպիկներն իր մազերի,
Իսկ աչքերը՝ խավարի մեջ
Փարոսն էին նավազների:

Թեկուզ անհայտ է աշխարհին
Այդ աղջիկը հրաշալի,
Բայց նրա դեմ կխամրեին
Գեղեցիկներն այս աշխարհի:


«Գարու Հատ Ջոնը»


Զայրացրեց նա անընդհատ
Երեք միապետի,
Ու վճռվեց, որ Գարու հատ
Ջոնը մեռնի պիտի:

Հրովարտակն իսկույն տվին,
Որ գերեզման փորեն
Եվ քաջ Ջոնին, այդ լավ տղին
Հուր-հավիտյան հորեն:

Կանաչ բխեց սար ու ձորից,
Առուն դարձավ սելավ...
Եվ Գարու հատ Ջոնը նորից
Թաց հոգից դուրս ելավ:

Գարունն անցավ, եկավ ամառ...
Ասես կռվի կոչում,
Առաջվա պես խենթ ու համառ
Նիզակ է նա ճոճում:

Աշունն իջավ խաղաղ ու տաք,
Հոգս ու գործեր բերեց,
Եվ հոգսերի ծանրության տակ
Ջոնը մեջքն իր ծռեց:

Ցուրտ է արդեն, ցուրտ, մահվան օր...
Եվ թողած գործ ու բան,
Ոսոխները ոխով մի նոր
Ծերուկ Ջոնից կպան:

Մի հարվածով կոր դանակի
Տապալեցին նրան
Ու որպես խենթ ստահակի
Քարշ տալով կալ տարան:

Եվ վաղ ծեգից սկսեցին
Մահակներով թակել,
Քամուն տված՝ վեր նետեցին,
Տեսան՝ վար է եկել:

Եվ գցեցին ջրհոր մի մութ,
Որ հետքերն իսկ ջնջեն...
Վար նայեցին՝ ոչ մի օգուտ,
Չի սուզվում Ջոնը, չէ՜...

Ոսկորները տվին պարող
Խարույկների բոցին,
Ջրաղացի ծանր քարով
Սիրտը տրորեցին:

Բայց արյունն է զվարթ եռում
Տակառների մեջ պինդ,
Փրփրում է գավաթներում,
Երգ է բերում ու խինդ:

Հանգուցյալը զուր չէր կյանքում
Եղել սրտոտ ու քաջ,
Քաջություն է նա բորբոքում
Սրտերի մեջ մարդկանց:

Նրանց հոգու վիշտն է այրում,
Տալիս հույս ու հավատ
Եվ սրտի մեջ որբայրու
Երգում է նա զվարթ:

Եվ թող երբե՛ք տակառներում
Չլինի չոր հատակ,
Ուր Գարու հատ Ջոնն է եռում,
Եռում խելառ ու տաք...